Er zijn mensen die zowel onze fysieke als psychische gezondheid ernstig kunnen schaden. Hoewel er nog niet erg veel bekend is, zegt de term genoeg. Emotionele vampiers zijn mensen die niet ons bloed drinken, maar wel onze energie opslurpen.
Hoe herken je emotionele vampiers? En belangrijker nog: wat heb je nodig om jezelf tegen ze te wapenen?
Besmettingsgevaar
Net als bij de vampiers uit populaire fictie, is er gevaar voor besmetting. Wanneer een vampier een mens bijt, wordt deze ook een vampier. Bij emotionele vampiers werkt dat net zo. Wanneer je het slachtoffer bent van een emotionele vampier, zal je overprikkeld raken en door stress en zwakte zelf ook vervallen in het gedrag dat de emotionele vampier laat zien.
Symptomen
Wanneer ben jij het slachtoffer van een emotionele vampier? Vaak gaat het onopgemerkt en stapelen de gebeurtenissen zich op. Je vraagt je hooguit af waar je bepaalde gedragingen aan te danken hebt en zal het snel wijten aan stress. Maar wanneer je 1 of meerdere van deze symptomen hebt, kan dat het werk zijn van een emotionele vampier:
- Je voelt je uitgeput
- Je levert slechte prestaties op het werk of op school
- Steeds meer problemen met concentratie
- Je oogleden voelen zwaar aan
- Stemmingswisselingen (vaak slechte stemmingen)
- Veelvuldige (of aanhoudende) hoofdpijn van de spanning
- Je zou graag willen vluchten of weg willen rennen
Herken de emotionele vampier
Lijd je aan een of meerdere van de genoemde symptomen? Dan zou het zomaar kunnen zijn dat een emotionele vampier bezig is om alle energie uit je weg te zuigen. In dat geval is het goed om de vampier te herkennen.
Wie is het in jouw omgeving die de energie uit je slurpt? Het antwoord op die vraag is heel belangrijk. Wanneer het een collega betreft is het zeer vervelend, maar lang niet zo vervelend als wanneer het je partner zou betreffen.
De bekende Amerikaanse psychiater Judith Orloff heeft zich verdiept in empathie en emotionele besmetting en is dan ook thuis in de theorie van de emotionele vampier. Zij maakt duidelijk dat niet iedere emotionele vampier zichzelf bewust is van het feit dat hij of zij een emotionele vampier is. Deze mensen hebben geen idee van de uitwerking van hun gedrag op hun omgeving.
Er zijn echter ook vampiers die zich juist wél bewust zijn van hun gedrag. Ze doen het dan ook met een doel: zelf een beter gevoel van eigenwaarde opbouwen en anderen onderdrukken en domineren.
De onderstaande typeringen kunnen je helpen om 7 soorten emotionele vampiers te herkennen.
De narcist
De narcist komt op de eerste plaats. De narcist verlangt naar erkenning, bevestiging en bewondering. Daarbij hebben narcisten een gebrek aan empathie (inlevingsvermogen) en zullen ze alles doen om hun zin door te drijven.
Zelf waardeert de narcist een ander nauwelijks tot niet. Het is voor een narcist onmogelijk om een echte vriendschap met een ander op te bouwen.
Omgaan met narcisten
Wanneer je een emotionele vampier als narcist hebt ontmaskerd, moet je weten hoe je met hen communiceert. Bang te zijn om echte gevoelens te breken, hoeft niet. Stel duidelijke grenzen en wees oprecht. Ga daarnaast met afstand om met hun ego en houding. Voorkom dat je je eigenwaarde verliest door wat een narcist zegt. Wees je ervan bewust dat het een narcist is die iets zegt en daar altijd een doel mee heeft: zichzelf beter voelen.
De criticus
Het is nooit genoeg voor de criticus. Je zal het dan ook nooit goed genoeg doen. De criticus kan de houding aannemen van iemand die het goed bedoelt.
De criticus zelf zal niet snel een fout maken, heeft wijze ideeën en heel vele kennis. Vaak zal de criticus uren achtereen kunnen oreren en veel punten die besproken worden op zichzelf betrekken. Zodra jij een punt probeert te maken, zal de criticus zich daartegen keren en je op vaderlijke toon proberen uit te leggen waarom je dat verkeerd ziet (en hij of zij niet).
Omgaan met critici
Kritiek van een critici is geen oprechte kritiek. Het is zeker geen feedback, want het zal niet opbouwend bedoeld zijn. Negeer deze kritiek dan ook. Je kunt de macht van deze emotionele vampier wegnemen door duidelijk te maken dat je geen waarde hecht aan zijn of haar mening, dat jezelf goed kunt inschatten wat je goed doet en wat minder.
Door te laten zien dat je geen boodschap aan ze hebt, maak je deze emotionele vampier een stuk zwakker.
De hoogdravende prater
Oreren kunenn de hoogdravende praters als de beste. Luisteren komt in hun vocabulaire niet voor. De hoogdravende prater zal nimmer geïnteresseerd zijn in wat je aan het zeggen bent, nog gaat zeggen of wat je denkt of voelt. De hoogdravende prater wil alleen maar dat je naar hem luistert.
In principe ben je een soort van vuilnisbak voor deze personen. Ze storten al hun verbale afval in jou.
Omgaan met hoogdravende praters
Non-verbale signalen vatten de hoogdravende praters niet op. Er is dus maar één optie wanneer je je aan hen wil onttrekken: krachtig onderbreken. Maak duidelijk dat je niet verder gaat luisteren en een gesprekspartner gaat zoeken niet naast alleen maar luisteren, ook gehoord wil worden.
Het eeuwige slachtoffer
Het eeuwige slachtoffer heeft in het leven niets anders dan pech. Dat is niet zo, maar wel in de ogen van het eeuwige slachtoffer. Zaken die goed gaan, zal hij nauwelijks opmerken. Hangen in wat niet goed is gegaan, kan hij als de beste. Het eeuwige slachtoffer is altijd negatief.
Omgaan met eeuwige slachtoffers
De eeuwige slachtoffers hebben een laag gevoel van eigenwaarde. Dat is goed te merken en daarom kun je het beste hun drama’s te rationaliseren. Doe dit niet te hard, want daarmee kwets je ze nog meer en kun je hun gevoel van eigenwaarde helemaal onderuit halen. Geef ze liever een heldere blik, die hen laat zien dat er een oplossing is voor alles en dat ze zelf controle over hun leven kunnen nemen.
De controleur
Obsessieve controle staat bij de controleur centraal. Alles wat je doet wordt gecontroleerd. Deze emotionele vampier is gevaarlijk, want ze zuigen alle kracht uit je op totdat je er uit bent dat je alleen hem of haar nodig hebt in je leven. Terwijl de rest instort, heeft de controleur ook controle over jou en je leven. Nu ben je aan hem onderworpen en zal je naar zijn pijpen moeten dansen.
Omgaan met controleurs
Om een controleur te verslaan moet je terugkrijgen wat je door hem is afgenomen: zelfvertrouwen en assertiviteit. Wees hen voor door ze niets voor je te laten doen. Negeer hun advies, bedank hen ervoor en maak duidelijk dat je in staat bent om voor jezelf te zorgen.
De agressieve persoon
Een andere gevaarlijke emotionele vampier betreft de agressieve persoon. Deze gebruikt namelijk fysiek geweld. Agressieve emotionele vampiers kunnen ineens exploderen waardoor ze onvoorspelbaar zijn. Hun woede, boosheid en minachting kunnen je lamslaan en verrassen.
Omgaan met de agressieve persoon
Raad de agressieve persoon aan om hulp te zoeken. Deze explosieve emoties zullen hem vroeg of laat in de weg gaan staan. Doet de persoon in kwestie dat niet? Loop dan weg. Deze emotionele vampier is niet meer te redden en zal jou meeslepen.
De sarcast
Sarcasme kan af en toe lekker zijn. Maar sommige sarcasten gebruiken het als een middel. Zolang ze sarcasme kunnen gebruiken, hoeven ze de werkelijkheid niet onder ogen te zien en kunnen ze zich makkelijk van zaken afmaken.
Sarcasme kan dan worden ingezet om mensen te vernederen en te bespotten, terwijl ze zichzelf op een podium zetten. Dit kan wreed, onaardig en brutaal zijn. Zeker wanneer de sarcast kwetsend wordt, moet je ingrijpen.
Omgaan met sarcasten
Sarcasme kun je vaak niet zien aankomen en kan je overvallen. Gebeurt dat? Wees dan direct duidelijk. Stel grenzen en geef aan dat je dit soort opmerkingen niet waardeert en accepteert. Jouw snelle reactie zal de sarcast niet zien aankomen.
Gaat de sarcast lachen en doet hij het af als een grapje, geef dan heel duidelijk aan dat je dit geen grapje vindt en dat het je kwetst en pijn doet.
Neem afstand als de sarcast niet verandert.
Ik ben een emotionele vampier
Heb jij de typeringen gelezen en ben je tot het besef gekomen dat je misschien zelf wel een emotionele vampier bent? Die kans is aannemelijk. In dat geval zijn je ogen misschien wel geopend en weet je nu wat jouw gedrag doet met anderen.
- Als je “ja” kunt zeggen op een van de volgende vragen, bestaat de kans dat je een emotionele vampier bent (of aan het worden bent).
- Heb je de noodzaak om alles (en vooral de mensen in je omgeving) te controleren?
- Weet je dat het niet goed gaat, maar weiger je hulp en wordt je geïrriteerd als iemand je probeert te helpen?
- Heb je veel negatieve gedachten of denk je alleen maar in rampen?
- Ben je kritisch op anderen?
- Heb je vaak het gevoel dat alles fout gaat en de wereld tegen je is?
- Ben je vaak zelf aan het woord en heb je nauwelijks besef van wat mensen in je omgeving zoal bezighoudt?
- Heb je de neiging om vaak stoom af te blazen zonder naar anderen om te kijken?
Voor jou gelden dan dezelfde tips als voor de mensen die met je om moeten gaan: zorg dat je je gevoel van eigenwaarde versterkt. Verbeter je vermogen om emoties te verbeteren en zoek naar een betere manier om met de mensen om je heen te communiceren.
Kom je er alleen niet uit? Ga dan op zoek naar professionele hulp. Veel emotionele vampiers balanceren op het randje van depressie.
Ondanks dat er veel emotionele vampiers zijn, kunnen ze – met de juiste hulp en instelling – toch weer heel menselijk worden.
Meer weten over emotionele vampiers? Lees dan het boek van Judith Orloff.
